Od lat kobiety zatrudnione na umowę o pracę mają prawo do urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego, a w czasie ich trwania otrzymują również zasiłek z ZUS. Podobnych uprawnień przez długi czas brakowało ojcom, aż do teraz. W obecnym stanie prawnym jest już inaczej – również mężczyźni mogą liczyć na różne przywileje związane z opieką nad dzieckiem. Chodzi tutaj przede wszystkim o zwolnienie z obowiązku wykonywania pracy, urlop ojcowski oraz zasiłki z ZUS.
Urlop tacierzyński i urlop ojcowski to dwa rodzaje urlopów przeznaczonych dla ojców dziecka. Pomimo podobieństwa nazw, istnieją znaczące różnice między nimi, które warto znać. Jeśli jesteś tatusiem lub niedługo na świat przyjdzie Twoja pociecha, koniecznie sprawdź, jakie świadczenia i na jakich zasadach Ci przysługują.
Kto ma prawo do urlopu tacierzyńskiego i urlopu ojcowskiego?
Zarówno urlop tacierzyński, jak i urlop ojcowski przysługują osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, niezależnie od tego, czy są pracownikami zatrudnionymi na umowę o pracę, zleceniobiorcami czy prowadzącymi własną działalność gospodarczą.
Obydwa rodzaje urlopów są dostępne dla osób ubezpieczonych w przypadku:
- narodzin dziecka,
- przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza.
Wymiar urlopu tacierzyńskiego i urlopu ojcowskiego
Urlop ojcowski może trwać maksymalnie 14 dni. Jednorazowe wykorzystanie tego urlopu nie jest już obowiązkowe. Można go podzielić na co najwyżej dwie części, z tym że żadna z nich nie może być krótsza niż 7 dni.
W przypadku urlopu tacierzyńskiego nie ma określonego wymiaru. Jego długość zależy od tego, jak długo matka dziecka wykorzystała urlop macierzyński. Ważne jest, aby pracownica nie rezygnowała z urlopu wcześniej niż po upływie 14 tygodni od porodu. Jeśli matka zrezygnuje z pozostałej części urlopu po tym terminie, urlop tacierzyński będzie trwał:
- 6 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia jednego dziecka,
- 17 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia dwójki dzieci,
- 19 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia trojga dzieci,
- 21 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia czworga dzieci,
- 23 tygodnie w przypadku narodzin lub przyjęcia pięciorga lub większej liczby dzieci.
Terminy korzystania z urlopu tacierzyńskiego i urlopu ojcowskiego
Urlopu tacierzyńskiego nie można podzielić na części. Pracownik musi skorzystać z niego od razu po rezygnacji matki z pozostałej części urlopu macierzyńskiego. Natomiast urlop ojcowski nie musi być wykorzystywany od razu po narodzinach dziecka. Ojciec ma czas na skorzystanie z niego do momentu, gdy dziecko kończy 24 miesiące życia.
Jak wnioskować o urlop tacierzyński i urlop ojcowski?
Osoba ubiegająca się o urlop ojcowski musi złożyć pisemny wniosek u pracodawcy, który powinien zostać złożony nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem urlopu. W przypadku urlopu tacierzyńskiego obowiązują inne terminy. Rodzic musi zgłosić swojemu pracodawcy przejęcie urlopu macierzyńskiego najpóźniej na 14 dni przed jego rozpoczęciem.
Wysokość zasiłku dla ojca – czy to się opłaca?
Podczas korzystania z urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński. Jego wysokość wynosi 100% podstawy wymiaru, która jest obliczana na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.
W przypadku urlopu tacierzyńskiego wysokość zasiłku również nie jest precyzyjnie określona. Zależy to od terminu złożenia wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski. Zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości:
- 100% podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego i 6 tygodni urlopu rodzicielskiego,
- 60% podstawy wymiaru za okres 26 tygodni urlopu rodzicielskiego.
Jeśli pracownik złoży wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski w pełnym wymiarze w ciągu 21 dni od porodu, to za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego świadczenie zostanie przyznane w wysokości 80%.
Najważniejsze kwestie, które przysługują ojcu po narodzeniu dziecka
- Urlop okolicznościowy: Przysługują Ci 2 dni zwolnienia od pracy z pełnym wynagrodzeniem z okazji narodzin Twojego dziecka.
- Część urlopu macierzyńskiego przejęta po matce, nazywana potocznie „urlopem tacierzyńskim”: Długość tego urlopu wynosi do 6 tygodni przy jednym dziecku, w zależności od tego, ile urlopu wykorzystała matka przed porodem. Podczas „urlopu tacierzyńskiego” otrzymasz również zasiłek z ZUS w wysokości 100% lub 80% wynagrodzenia.
- Urlop rodzicielski: Czas jego trwania to 32 tygodnie przy jednym dziecku i możesz go podzielić z matką swojego maleństwa. Na początku zasiłek wynosi 100% wynagrodzenia, a po 6 tygodniach spada do 60%.
- Urlop ojcowski: Trwa do 14 dni i może być udzielony w dwóch częściach. W trakcie tego urlopu otrzymujesz zasiłek z ZUS w wysokości 100% wynagrodzenia.
- Urlop wychowawczy: Jest bezpłatny i przy wychowywaniu zdrowego dziecka może trwać maksymalnie 36 miesięcy. Możesz podzielić go na 5 części i wykorzystać do momentu, gdy Twoje dziecko skończy 6 lat.
- Krótkotrwałe zwolnienie od pracy: Możesz skorzystać z „urlopu na żądanie” nie więcej niż 2 dni w ciągu roku kalendarzowego. Przysługuje Ci wówczas prawo do wynagrodzenia.
- Zwolnienie na czas sprawowania opieki nad członkiem rodziny: Może trwać od 14 do 60 dni w roku, w zależności od sytuacji. Przez cały okres jego trwania otrzymujesz wynagrodzenie z ZUS w wysokości 80% wynagrodzenia.
English 
Polish